Loadcell Y Değeri Nedir? Keli ve Zemic Karşılaştırmasıyla Kaliteyi Anlamak

Tartım sistemlerinde hassasiyet denildiğinde akla gelen ilk bileşenlerden biri loadcell olur. Bir terazinin veya kantarın doğru sonuç verip vermediğini, uzun vadede güvenilirliğini ve kalibrasyon stabilitesini doğrudan belirleyen parça loadcell’dir. Ancak çoğu kullanıcı için teknik terimler kafa karıştırıcı olabilir. İşte burada devreye Y değeri giriyor.

Kısaca söylemek gerekirse, Y değeri bir loadcell’in çözünürlüğünü ve hassasiyet kapasitesini ifade eder. Aynı kapasiteye sahip iki farklı marka veya modelde Y değerleri değişebilir ve bu fark cihazın performansını doğrudan etkiler. Nasıl ki bir televizyonun çözünürlüğü yükseldikçe görüntü kalitesi artıyorsa, loadcell’in Y değeri de yükseldikçe ölçüm adımları küçülür ve sonuç daha güvenilir hale gelir.

Bu yazıda, Y değerinin ne anlama geldiğini, OIML R60 standardındaki yerini, ve özellikle sektörde sık kullanılan iki marka olan Keli ve Zemic örneği üzerinden kalite farklılıklarını ele alacağız. Amaç, sadece teknik bir açıklama yapmak değil; günlük hayatta anlaşılır örneklerle okuyucuya yük hücrelerinin önemini göstermek.

Loadcell Kalitesini Belirleyen Temel Faktörler

Bir tartım cihazında kaliteyi sadece kapasite veya dış görünüş belirlemez. Asıl farkı, loadcell’in teknik özellikleri ve üretim kalitesi yaratır. Çünkü tartımda güvenilirlik; uzun vadede hatasız, stabil ve dayanıklı bir ölçüm anlamına gelir. Bu noktada birkaç temel faktör öne çıkar: kullanılan malzeme, koruma sınıfı, doğruluk seviyesi, histerezis ve tekrarlanabilirlik. Gelin bunları daha yakından inceleyelim.

Malzeme ve Koruma Sınıfı

Loadcell’in gövde malzemesi cihazın ömrünü ve güvenilirliğini doğrudan etkiler. Örneğin alüminyum gövdeli modeller daha ekonomik çözümler sunarken, alaşımlı çelik ve paslanmaz çelik gövdeler endüstriyel kullanımda çok daha dayanıklıdır. Özellikle ağır hizmet kantarlarında çelik gövde neredeyse standarttır.

Bunun yanında koruma sınıfı (IP derecesi) de önemlidir. Tozlu, nemli veya dış ortamda kullanılan loadcell’lerde IP67 veya IP68 gibi yüksek koruma sınıfları tercih edilir. Örneğin kamyon kantarlarında kullanılan hermetik kaynaklı loadcell’ler suya ve neme karşı dayanıklılığı ile öne çıkar. Bu özellikler cihazın yıllarca sorunsuz çalışmasını sağlar.

Doğruluk Sınıfı, Histerezis ve Tekrarlanabilirlik

Loadcell’in doğruluk sınıfı genellikle OIML R60 standardına göre C2, C3, C4 gibi sınıflarla ifade edilir. Bu sınıflar, cihazın izin verilen hata payını ve kullanılabileceği ticari ortamları belirler. Örneğin C3 sınıfı loadcell’ler, pazarcı terazilerinden kamyon kantarlarına kadar geniş bir alanda güvenle kullanılabilir.

Bunun yanında histerezis ve tekrarlanabilirlik de kalite göstergeleridir. Histerezis, aynı yükün artış ve azalışta farklı değer göstermesidir. Tekrarlanabilirlik ise cihazın aynı yükte sürekli aynı sonucu verebilme kabiliyetidir. Histerezisi düşük, tekrarlanabilirliği yüksek loadcell’ler her zaman daha kaliteli kabul edilir.

Y Değeri (Emax / vmin) ve nmax Kavramı

Loadcell’in datasheet’inde karşımıza çıkan en önemli teknik değerlerden biri Y’dir. Kullanıcılar çoğu zaman kapasiteye ve sınıfına bakar ama aslında cihazın hassasiyetini belirleyen en kritik parametrelerden biri Y değeridir. Bunun yanında sıkça karıştırılan bir diğer kavram da nmax yani maksimum doğrulama bölüntüsü sayısıdır. Bu iki kavramı doğru anlamak, hangi loadcell’in daha kaliteli ve hassas olduğunu çözmek açısından büyük önem taşır.

Y Değeri Nasıl Hesaplanır?

OIML R60 standardına göre Y değeri şu formülle tanımlanır:

Y = Emax / Vmin

Emax: Loadcell’in azami kapasitesi (örneğin 30 000 kg).

vmin: Üretici tarafından belirlenen, loadcell’in ölçebileceği en küçük doğrulama bölüntüsü.

Örneğin kapasitesi 30 000 kg olan bir loadcell’in vmin değeri 3 kg ise, Y şu şekilde hesaplanır:

Y = 30000 / 3 = 10000

Bu değer, loadcell’in kapasitesini kaç eşit parçaya bölebileceğini gösterir. Y ne kadar büyükse, loadcell o kadar küçük adımlarla ölçüm yapabilir ve hassasiyet o kadar yüksek olur.

nmax ve Y Farkı Nedir? Bölüntü Örnekleri

Burada dikkat edilmesi gereken nokta, nmax ile Y’nin aynı şey olmadığıdır.

nmax (maximum number of verification intervals): Bir loadcell’in resmi onaylı kullanımda desteklediği maksimum bölüntü sayısını gösterir. Örneğin C3 sınıfı bir loadcell için nmax genelde 3000’dir.

Y değeri (Emax / vmin): Daha çok teknik çözünürlüğü gösterir ve genellikle 10 000 – 20 000 arasında değerler karşımıza çıkar.

Örnek karşılaştırma:

30 000 kg kapasiteli loadcell, nmax = 3000 → onaylı kullanımda 10 kg adım.

Aynı loadcell’in Y = 20 000 → teknik olarak 1,5 kg adım hassasiyeti mümkün.

Yani loadcell’in gerçek çözünürlüğü Y ile belirlenir ama ticari uygulamalarda nmax devreye girer. Bu yüzden iki loadcell aynı sınıfta olsa da (örneğin ikisi de C3), Y değeri farklıysa performansları da farklı olur.

Keli ve Zemic Loadcell Karşılaştırması (Gerçek OIML Belgeleriyle)

Sektörde en çok tercih edilen Çin menşeli iki büyük üretici vardır: Zemic ve Keli. Her iki marka da dünya çapında yaygın kullanılır, ancak aynı kapasite ve doğruluk sınıfında (örneğin C3) ürettikleri loadcell’lerde dahi farklı Y değerleri göze çarpar. Bu fark, aslında cihazın çözünürlüğünü ve hassasiyet kapasitesini belirleyen en kritik unsurlardan biridir. Gelin gerçek OIML sertifikalarından alınan verilerle bu iki markayı karşılaştıralım.

Zemic HM14H1 Serisi: Y = 20 000, nmax = 3000

Zemic’in HM14H1 serisi özellikle kamyon kantarlarında yaygın olarak kullanılan bir kompresyon tipi loadcell’dir. OIML R60 sertifikasına göre bu model:

Maksimum kapasite (Emax): 10 t – 50 t aralığında

Doğruluk sınıfı: C

nmax: 3000 (yani tip onaylı kullanımda 3000 bölüntüye kadar izinli)

Y değeri: 20 000

Bu değer, loadcell’in kapasitesini 20 000 parçaya bölebileceğini, yani daha küçük adımları algılayabildiğini gösterir. Aynı sınıfta olmasına rağmen Y değerinin bu kadar yüksek olması, Zemic’in bu serisini hassasiyet anlamında bir adım öne çıkarır.

Keli ZSFY Serisi: Y = 10 000, nmax = 3000

Keli’nin ZSFY serisi yine ağır hizmet ve kamyon kantarı uygulamalarında kullanılan popüler bir loadcell’dir. OIML sertifikasına göre teknik özellikleri:

Maksimum kapasite (Emax): 10 t – 50 t aralığında

Doğruluk sınıfı: C

nmax: 3000

Y değeri: 10 000

Burada görüldüğü gibi Keli de aynı kapasite ve sınıfta ürün sunmasına rağmen Y değeri Zemic’e göre yarı yarıya daha düşüktür. Bu da cihazın çözünürlüğünü sınırlar. Yine de endüstride geniş kullanım alanı bulur çünkü dayanıklılığı ve uygun maliyeti tercih sebebi olabilir.

Y Değerinin Loadcell Kalitesine Etkisi

Teknik konular bazen okuyucular için karmaşık görünebilir. Oysa yük hücresi (loadcell) kalitesini ve Y değerinin ne ifade ettiğini, günlük hayatta hepimizin aşina olduğu örneklerle anlatmak çok daha kolaydır. Çünkü ölçüm hassasiyeti, aslında hepimizin deneyimlediği teknolojilerde de karşımıza çıkar.

Y Değerinin Tartım Çözünürlüğüne Etkisi

Y değeri ne kadar yüksekse, loadcell’in kapasitesi o kadar küçük adımlara bölünebilir. Bu, çözünürlük anlamına gelir. Örneğin 30 ton kapasiteli iki farklı loadcell’den biri Y = 10 000, diğeri Y = 20 000 değerine sahipse; ilki 3 kg hassasiyet sağlarken ikincisi 1,5 kg hassasiyete kadar iner. Teknik olarak aynı sınıfta (C3) olsalar bile, çözünürlük farkı gerçek performansta kendini hemen gösterir.

Bunu daha anlaşılır kılmak için televizyon ekranını düşünebiliriz. Full HD ile 4K arasındaki fark, aslında ekrandaki piksel yoğunluğudur. Piksel sayısı arttıkça görüntüdeki detaylar daha net olur. İşte loadcell’de Y değeri de tıpkı piksel yoğunluğu gibidir: Y arttıkça tartımdaki ayrıntılar gözden kaçmaz.

Farklı Y Değerlerinin Uygulamalardaki Sonuçları

Uygulama alanına göre Y değeri çok şey değiştirir. Y değeri düşük loadcell’ler, kaba yük tartımlarında işlevini yerine getirir; ama dolum hatları, ambalajlama veya hassas üretim süreçlerinde küçük adımları yakalayamaz. Y değeri yüksek loadcell’ler ise küçük farkları bile algılayabildiği için, özellikle maliyetin ve kalite kontrolün kritik olduğu sektörlerde vazgeçilmezdir.

Bunu otomobil örneğiyle de açıklayabiliriz. İki aracın da motor gücü 120 beygir olabilir, ama birinin torku yüksekse rampada ve kalkışta çok daha güçlü performans gösterir. Loadcell’de de aynı durum geçerli: Kağıt üzerinde aynı sınıfta (C3) olsalar bile, Y değeri yüksek olan cihaz daha “güçlü” ve hassas bir deneyim sunar.

Tartım Sistemlerinde Doğru Loadcell Seçiminin Önemi

Bir tartım sisteminin kalbi loadcell’dir. İster pazarda kullanılan bir fiyat hesaplamalı terazi, isterse tonajlı yükleri ölçen bir kamyon kantarı olsun, doğru loadcell seçilmediğinde cihazın tüm performansı zayıflar. Doğruluk, uzun vadede stabilite ve maliyet kontrolü tamamen bu bileşene bağlıdır. Kullanım alanına göre loadcell’in Y değeri, doğruluk sınıfı ve dayanıklılık özellikleri doğru belirlenmelidir.

Ticari Terazilerde Hassasiyetin Etkisi

Ticari terazilerde her gram önemlidir. Pazarda, markette veya kasapta kullanılan terazilerde tartım sonucu doğrudan fiyata yansır. Örneğin 30 kg kapasiteli bir terazide Y değeri 3000 olduğunda adım 10 g’dır; bu da küçük farklılıkların gözden kaçabileceği anlamına gelir. Oysa Y değeri 6000 veya 15 000 olan bir loadcell kullanıldığında adım değeri 5 g veya 2 g seviyesine kadar iner.

Bu fark, hem satıcı hem de müşteri açısından güven yaratır. Yanlış tartım şikayetlerinin önüne geçilir, güvenilirlik artar. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın tip onay şartlarında bu nedenle minimum bölüntü değerleri (nmax) net şekilde tanımlanır. Doğru loadcell seçimi, hem yasal uyumluluk hem de müşteri memnuniyeti için kritik bir adımdır.

Endüstriyel Kantarlarda Güvenilirlik ve Maliyet Avantajı

Sanayi tesislerinde kullanılan kantarlarda konu yalnızca hassasiyet değil, aynı zamanda dayanıklılıktır. Ağır yükler, darbe, sıcaklık değişimleri ve çevresel etkenler loadcell’i zorlar. Burada hermetik kaynaklı, paslanmaz çelik gövdeli ve yüksek IP korumalı modeller öne çıkar.

Öte yandan hassasiyet yine göz ardı edilemez. Bir kamyon kantarında 10 kg’lık hata belki sorun teşkil etmez, ama sürekli tekrarlandığında yıl sonunda tonlarca malzeme farkı yaratabilir. Y değeri yüksek, tekrarlanabilirliği güçlü bir loadcell bu kaybı önler. Uzun vadede bu da işletmeye ciddi maliyet avantajı sağlar. Kısacası doğru loadcell seçimi, sanayide hem güvenilirlik hem de ekonomik verimlilik demektir.

Sonuç: Doğru Loadcell Seçiminde Y Değerinin Önemi

Bir tartım sisteminin hassasiyetini, güvenilirliğini ve uzun vadeli performansını belirleyen en kritik unsurlardan biri loadcell’dir. Bu noktada çoğu zaman gözden kaçan Y değeri, aslında cihazın çözünürlüğünü ve ne kadar küçük adımları algılayabildiğini ortaya koyar. Aynı kapasite ve doğruluk sınıfına sahip iki farklı loadcell arasında bile Y değerindeki fark, kaliteyi belirleyen temel ölçütlerden biridir.

Keli ve Zemic örneklerinde gördüğümüz gibi, iki marka da C3 sınıfında ürün sunsa da Y değerleri farklıdır. Zemic 20 000’e kadar çıkabilen Y değeriyle daha yüksek çözünürlük sağlarken, Keli aynı sınıfta 10 000 seviyesinde kalır. Bu durum, pratikte daha hassas veya daha kaba adımlarla ölçüm yapılmasına neden olur.

Günlük hayattan örneklerle anlatacak olursak; televizyon ekranında çözünürlük nasıl görüntü kalitesini artırıyorsa, otomobilde tork nasıl sürüş performansını değiştiriyorsa, tartım cihazlarında da Y değeri aynı şekilde kaliteyi ve deneyimi doğrudan etkiler.

Sonuç olarak, bir tartım cihazı seçerken yalnızca kapasiteye ve fiyata bakmak yeterli değildir. Y değeri, nmax, doğruluk sınıfı, histerezis, malzeme ve koruma sınıfı birlikte değerlendirilmelidir. Doğru loadcell seçimi; ticari terazilerde güvenilirlik, endüstriyel kantarlarda ise hem doğruluk hem de uzun vadeli maliyet avantajı demektir.

Sıkça Sorulan Sorular (Loadcell Y Değeri ve Kalite)